Bắc hành tạp lục
Bài 1
Long thành cầm giả ca
龍城琴者歌 | Long thành cầm giả ca |
龍城佳人 | Long thành giai nhân |
不記名字 | Bất ký danh tự |
獨善絃琴 | Độc thiện huyền cầm |
舉城之人以琴名 | Cử thành chi nhân dĩ cầm danh |
學得先朝宮中供奉曲 | Học đắc tiên triều cung trung cung phụng khúc |
自是天上人間第一聲 | Tự thị thiên thượngnhân gian đệ nhất thanh |
余在少年曾一見 | Dư tại thiếu niên tằng nhất kiến |
監湖湖邊夜開宴 | Giám hồ hồ biên dạ khai yến |
此時三七正芳年 | Thử thời tam thất chính phương niên |
春風掩映桃花面 | Xuân phong yếm ánh đào hoa diện |
酡顏憨態最宜人 | Đà nhân hám thái tối nghi nhân |
歷亂五聲隨手變 | Lịch loạn ngũ thanh tùy thủ biến |
緩如涼風度松林 | Hoãn như lương phong độ tùng lâm |
清如隻鶴鳴在陰 | Thanh như chích hạc minh tại âm |
烈如荐福碑頭碎霹靋 | Liệt như Tiến Phúc bi 1 đầu toái phích lịch |
哀如莊舄病中為越吟 | Ai như Trang Tích 2 bệnh trung vi Việt ngâm |
聽者靡靡不知倦 | Thính giả mỹ mỹ bất tri quyện |
盡是中和大內音 | Tận thị Trung Hòa 3 đại nội âm |
西山諸臣滿座盡傾倒 | Tây Sơn chư thần mãn tọa tận khuynh đảo |
徹夜追歡不知曉 | Triệt dạ truy hoan bất tri hiếu |
左拋右擲爭纏頭 | Tả pao hữu trịch tranh triền đầu 4 |
泥土金錢殊草草 | Nê thổ kim tiền thù thảo thảo |
豪華意氣凌公侯 | Hào hoa ý khí lăng công hầu |
五陵年少不足道 | Ngũ lăng 5 niên thiếu bất túc thủ |
并將三十六宮春 | Tỉnh tương tam thập lục cung xuân |
換取長安無賈寶 | Hoán thủ Trường An 6 vô giá bảo |
此夕回頭二十年 | Thử dạ hồi đầu nhị thập niên |
西山敗後余南遷 | Tây Sơn bại hậu dư tam thiên 7 |
咫尺龍城不復見 | Chỉ xích Long Thành bất phục kiến |
何況城中歌舞莚 | Hà huống thành trung ca vũ diên |
宣撫使君為余重買笑 | Tuyên phủ 8 sứ quân vị dư trùng mãi tiếu |
席中歌妓皆年少 | Tịch trung ca kỹ giai niên thiếu |
席末一人髮半華 | Tịch mạt nhất nhân phát bán hoa |
顏醜神枯形略小 | Nhan xú thần khô hình lược tiểu |
狼藉殘眉不飾粧 | Lang tạ tàn mi bất sức trang |
誰知便是當年城中第一調 | Thùy tri tiện thị đương niên thành trung đệ nhất điệu |
舊曲新聲暗淚垂 | Cựu khúc tân thanh âm lệ kỳ |
耳中靜聽心中悲 | Nhĩ trung tĩnh thính tâm trung bi |
猛然億起二十年前事 | Mãnh nhiên ức khởi nhị thập niên tiền sự |
監湖湖邊曾見之 | Giám hồ hồ biên tằng kiến tri |
城郭推移人事改 | Thành quách suy di nhân sự cải |
幾度桑田變蒼海 | Kỷ độ tang điền biến thương hải |
西山基業一旦盡消亡 | Tây Sơn cơ nghiệp nhất đán tận tiêu vong |
歌舞空留一人在 | Ca vũ không lưu nhất nhân tại |
瞬息百年曾幾時 | Thuấn tức bách niên tằng kỷ thời |
傷心往事淚沾衣 | Thương tâm vãng sự lệ triêm y |
南河歸來頭盡白 | Nam Hà 9quy lai đầu tận bạch |
怪底佳人顏色衰 | Quái để giai nhân nhan sắc suy |
雙眼瞪瞪 空想像 | Song nhãn trừng trừng không tưởng tượng |
可憐對面不相知 | Khả niên đối diện bất tương tri |
Dịch nghĩa: Người đánh đàn ở thành Thăng Long
Người đẹp Long Thành
Họ tên không được biết
Riêng thạo đàn Nguyễn cầm
Dân trong thành gọi nàng là cô Cầm
Gãy khúc "Cung phụng" từ triều vua xưa
Một khúc đàn hay tuyệt từ trời đưa xuống thế gian.
Nhớ hồi trẻ tôi đã gặp nàng một lần
Bên hồ Giám trong một đêm yến tiệc
Tuổi cô cỡ hai mươi mốt
Áo hồng ánh lên khuôn mặt đẹp như hoa
Rượu đậm thêm nét mặt ngây thơ khả ái
Ngón tay lướt năm cung réo rắt
Tiếng khoan như gió thổi qua rừng thông
Thanh trong như đôi hạc kêu nơi xa xôi
Mạnh như sét đánh tan bia Tiến phúc
Sầu bi như Trang Tích lúc đau ốm ngâm rên tiếng Việt
Người nghe nàng say sưa không biết mệt
Trong khúc nhạc đại nội Trung Hoà.
Quan tướng nhà Tây say rượu nghiêng ngả
Lo vui chơi suốt đêm không nghỉ
Bên phải bên trái tranh nhau cho thưởng
Tiền bạc coi thường có nghĩa chi.
Vẻ hào hoa hơn bậc vương hầu
Giới trẻ nơi Ngũ Lăng không đáng kể
Dường như ba mươi sáu cung xuân
Nay Tràng An đã hun đúc được một báu vật vô giá.
Trong đầu nhớ lại đã hai mươi năm
Tây sơn thua bại, tôi vào Nam
Long Thành gần mà cũng chẳng được thấy
Còn nói chi đến chuyện múa hát trong thành.
Nay Tuyên phủ sứ bày cuộc vui đãi tôi
Ca kỹ trẻ xinh cả một đám
Chỉ có một kẽ tóc hoa râm ngồi cuối phòng
Mặt xấu, sắc khô, người hơi nhỏ
Mày phờ phạc không điểm phấn tô son
Sao mà đoán được người này là đệ nhất danh ca một thời.
Điệu nhạc xưa làm ta thầm nhỏ lệ
Lắng tai nghe lòng càng đau xót
Tự nhiên nhớ lại hai mươi năm trước
Bên hồ Giám trong dạ tiệc ta đã thấy nàng
Thành quách đã chuyển, người cũng đổi thay
Nương dâu trở thành biển cả đã nhiều
Cơ nghiệp Tây sơn cũng đà tiêu tán
Sót lại đây còn người múa ca.
Thấm thoắt trăm năm có là bao
Cảm thương chuyện cũ dùng áo thấm nước mắt
Ta từ Nam trở lại, đầu bạc trắng
Trách làm sao được sắc đẹp cũng suy tàn.
Hai mắt trừng lên tưởng nhớ chuyện xưa
Thương cho đối mặt mà chẳng nhìn nhận ra nhau.
Họ tên không được biết
Riêng thạo đàn Nguyễn cầm
Dân trong thành gọi nàng là cô Cầm
Gãy khúc "Cung phụng" từ triều vua xưa
Một khúc đàn hay tuyệt từ trời đưa xuống thế gian.
Nhớ hồi trẻ tôi đã gặp nàng một lần
Bên hồ Giám trong một đêm yến tiệc
Tuổi cô cỡ hai mươi mốt
Áo hồng ánh lên khuôn mặt đẹp như hoa
Rượu đậm thêm nét mặt ngây thơ khả ái
Ngón tay lướt năm cung réo rắt
Tiếng khoan như gió thổi qua rừng thông
Thanh trong như đôi hạc kêu nơi xa xôi
Mạnh như sét đánh tan bia Tiến phúc
Sầu bi như Trang Tích lúc đau ốm ngâm rên tiếng Việt
Người nghe nàng say sưa không biết mệt
Trong khúc nhạc đại nội Trung Hoà.
Quan tướng nhà Tây say rượu nghiêng ngả
Lo vui chơi suốt đêm không nghỉ
Bên phải bên trái tranh nhau cho thưởng
Tiền bạc coi thường có nghĩa chi.
Vẻ hào hoa hơn bậc vương hầu
Giới trẻ nơi Ngũ Lăng không đáng kể
Dường như ba mươi sáu cung xuân
Nay Tràng An đã hun đúc được một báu vật vô giá.
Trong đầu nhớ lại đã hai mươi năm
Tây sơn thua bại, tôi vào Nam
Long Thành gần mà cũng chẳng được thấy
Còn nói chi đến chuyện múa hát trong thành.
Nay Tuyên phủ sứ bày cuộc vui đãi tôi
Ca kỹ trẻ xinh cả một đám
Chỉ có một kẽ tóc hoa râm ngồi cuối phòng
Mặt xấu, sắc khô, người hơi nhỏ
Mày phờ phạc không điểm phấn tô son
Sao mà đoán được người này là đệ nhất danh ca một thời.
Điệu nhạc xưa làm ta thầm nhỏ lệ
Lắng tai nghe lòng càng đau xót
Tự nhiên nhớ lại hai mươi năm trước
Bên hồ Giám trong dạ tiệc ta đã thấy nàng
Thành quách đã chuyển, người cũng đổi thay
Nương dâu trở thành biển cả đã nhiều
Cơ nghiệp Tây sơn cũng đà tiêu tán
Sót lại đây còn người múa ca.
Thấm thoắt trăm năm có là bao
Cảm thương chuyện cũ dùng áo thấm nước mắt
Ta từ Nam trở lại, đầu bạc trắng
Trách làm sao được sắc đẹp cũng suy tàn.
Hai mắt trừng lên tưởng nhớ chuyện xưa
Thương cho đối mặt mà chẳng nhìn nhận ra nhau.
Dịch thơ: Người đánh đàn thành Thăng Long
Có cô người đẹp Long Thành
Ta không biết rõ được danh tính nàng
Chỉ hay nàng thạo ngón đàn
Người trong thành vẫn gọi tên cô Cầm
Khúc xưa “cung phụng” cô đàn
Quả là những khúc nhân gian tuyệt trần
Xưa ta từng gặp một lần
Đêm hồ Gươm cô đang đàn tiệc vui
Tuổi chừng mười tám đôi mươi
Áo hồng tô nét mặt ngời như hoa
Rượu càng thêm vẻ ngây thơ
Năm cung réo rắt tay đưa nhẹ nhàng
Tiếng khoan gió thổi thông ngàn
Tiếng trong đôi hạc kêu màn trời khuya
Mạnh như sét đánh tan bia
Buồn như nhớ nước, nhớ quê hương nhà
Người nghe say đắm thiết tha
Ngỡ trong đại nội Trung Hòa vậy thay
Tây Sơn quan tướng đều say
Ngả nghiêng vui suốt đêm dài chẳng ngưng
Chen nhau tiền thưởng tiền mừng
Xem ra nàng cũng dửng dưng chẳng cầu
Hào hoa hơn bậc vương hầu
Ngũ Lăng giới trẻ dễ đâu sánh tày
Cung xuân ba sáu khúc bày
Trường An chung đúc trong tay một người
Bỗng ta lại nhớ một thời
Tây Sơn thua bại ta dời vô Nam
Long Thành không có dịp thăm
Nói chi đến chuyện nghe đàn với ca
Nay quan tuyên phủ đãi ta
Một đoàn gái trẻ múa ca trập trùng
Hoa râm mái tóc cuối phòng
Da khô mặt xấu người tong teo còm
Mặt phờ phạc chẳng phấn son
Sao mà đoán được danh đàn xưa đây
Điệu xưa nhỏ lệ hôm nay
Tai nghe não nuột lòng này xót xa
Mới chừng hai chục năm qua
Hồ Gươm dạ tiệc khi ta thấy nàng
Cảnh thay người đã suy tàn
Tây Sơn sự nghiệp huy hoàng cũng tan
Còn đây một nữ danh đàn
Trăm năm thấm thoát mơ màng là bao
Cảm thương nước mắt tuôn trào
Nam ra ta cũng mái đầu bạc phơ
Trách sao nàng chẳng gầy khô
Mắt trừng trừng ngó chuyện xưa hiện về
Thương thay tài sắc một thì
Nhìn nhau mà chẳng biết gì về nhau.
Đỗ Đình Tuân
(dịch thơ)
Chú thích :
1. Bia chùa Tiến Phúc ở Nhiêu Châu, tỉnh Giang Tây. Tương truyền ông Phạm Trọng Yêm đời Tống, lúc làm quan ở Bá Dương, có người học trò nghèo dâng bài thơ hay, ông muốn giúp đỡ, cho rập một nghìn bản để bán lấy tiền. Chưa rập xong thì một đêm bản in bị sét đánh vỡ tan.
2. Trang Tích là người nước Việt, làm quan nước Sở. Một hôm Sở Vương hỏi mọi người: “Trang Tích là một kẻ tầm thường ở đất Việt, nay làm quan nước Sở, được phú quý rồi thì còn nhớ nước Việt nữa không?” Viên thị ngự đáp: “Phàm người ta có nhớ nước cũ hay không thường tỏ ra trong lúc đâu ốm. Nếu lúc này ông ta nói tiếng Việt, tức là nhớ nước Việt, bằng không thì nhớ nước Sở”.Sở Vương cho người lén nghe thì thấy Trang Tích nói tiếng Việt
3. Trung Hòa: tên một điện của Triều Lê ở Thăng Long
4. Triền đầu: món tiền thưởng cho người múa hát.
5. Ngũ Lăng: Nơi có 5 lăng tẩm của đế vương thời Hán. Dân nơi đây sống rất ào hoa
6. Trường An: Chỉ Thăng Long
7. Chỉ thời gian năm 1802, Nguyễn Du vào Nam làm quan cho nhà Nguyễn.
8. Tuyên phủ: Chỉ quan trấn thủ Bắc Thành (tức Thăng Long) thời Nguyễn Du đi sứ qua đây vào mùa thu năm 1813.
9.Nam Hà: Chỉ phía Nam sông Gianh.
18/6/2014
Đỗ Đình Tuân
0 nhận xét:
Đăng nhận xét